Labels, een woord dat we vaak associëren met producten die we kopen in winkels. Denk aan groente en fruit uit de supermarkt, die we uit bezigheidstherapie ook zelf mogen labelen in de supermarkt zelf. De kleding die je koopt in de leuke boetiekjes in jouw woonplaats. Ook vinden we labels bijvoorbeeld op kantoor, voor het sorteren van inkomende post. Labels vinden we overal om ons heen.
Een label zou je eigenlijk ook wel een geldende regel kunnen noemen.
We houden ons met z’n allen keurig aan deze labels en wijken hiervan niet van het pad af. Laten we het kantoor weer even als voorbeeld gebruiken, als er op een sorteerbakje inkomende post gelabeld staat, zal niemand in dit bakje uitgaande post of andere briefstukken deponeren. Een regel dus. Ons menselijke brein staat zo gestuurd op wat er op het label beschreven staat, dat afwijken hiervan nauwelijks tot niet gebeurt.
Dit gezegd hebbende wil ik het hebben over menselijke labels. Want ja, helaas het is waar, ook mensen worden gelabeld. Zelf heb ik dit ook mogen ervaren en ik kan je vertellen dat doet wat met je. Daar zou ik het graag nu met jullie over willen hebben. Om hier een goedbeeld van te schetsen heb ik nagedacht over welk label ik als voorbeeld zou gebruiken. Ik besloot het label “verslaafd” te gebruiken. Waarom? Drugsgebruik is een wereldwijd probleem, het is algemeen en iedereen kent wel iemand die gebruikt heeft of misbruikt heeft.
De paradox
Zoals ik al zei, iedereen kent wel iemand die drugs gebruikt heeft, misschien gebruik je zelf wel drugs of kent iemand die zoals we dat noemen drugs misbruikt heeft. De recreatiegebruikers vind je voornamelijk op festivals of andere uitgaansgelegenheden. Ook worden er vele thuisfeestjes gegeven waar recreatiegebruikers met ze alle samenkomen om een klein feestje te bouwen die soms wel een heel weekend duren. Dit moet allemaal kunnen, toch?
Wat is dan die paradox waar ik het over heb. We schakelen over naar het “misbruik” van drugs waar iedereen, zelfs de recreatiegebruikers een zwaar vooroordeel en oordeel overhebben. Dat is iets wat ik maar niet lijk te begrijpen. Voor de mensen die nog nooit gebruikt hebben, kan ik me enigszins hierin nog verplaatsen. Vergeten deze mensen alleen vaak dat het drinken van alcohol net zo zwaar weegt, misschien zelfs zwaarder, als het gebruiken van drugs. Dat is alleen niet het standpunt wat ik wil maken.
Laten we het hebben over het ontstaan van het “misbruiken” van drugs. Het is natuurlijk niet zo dat iemand op een dag besluit van hé laat ik mezelf even flink de vernietiging in gaan helpen. Dat heeft een oorzaak. Wanneer iemand met mentale problemen in aanraking komt met drugs op bijvoorbeeld een festival, kan er iets ontstaan. Voor die persoon voelt het als een bevrijding van al zijn problemen en voelt zich op zo een festival of andere gelegenheid als een vrije vogel. Een gevoel wat hij of zij misschien al jaren niet heeft mogen ervaren. Het is een soort van verlangen dat uiteindelijk vervult lijkt te zijn. Er ontstaat een cyclus.
Het begint met feestjes in al zijn vormen, die persoon zal in het weekend steeds meer opzoek gaan naar mogelijkheden waarbij die kan gaan gebruiken. Het weekend zal na verloop van tijd zijn dorst naar dat gevoel van vrijheid niet meer stillen en begint zo ook doordeweeks mogelijkheden op te zoeken. Excuses eigenlijk om maar dat gevoel van vrijheid te mogen ervaren. Om los te zijn van alles wat die persoon achtervolgt uit het verleden. Dit noem ik in standhouden van en tegelijkertijd het gevolg. Drugsgebruiken is namelijk omgetoverd in een overlevingsstrategie. Een overlevingsstrategie die steeds maar meer nodig blijkt te zijn en waarom dat zo is ga ik uiteraard met je delen.
Natuurlijk zijn er wetenschappelijke onderzoeken geweest naar een bepaalde gevoeligheid die een persoon bij zich draagt voor het hebben van “een verslaving”. Wat ik me alleen afvraag of er daadwerkelijk gekeken is naar de geschiedenis van deze persoon. Wat draagt iemand al met zich mee om zo een gevoeligheid te ontwikkelen. Is er gekeken naar hoe deze persoon is opgevoed, naar zijn leefomstandigheden, veel of weinig druk heeft mogen ervaren maar vooral wat is de familiegeschiedenis van zo iemand. En dan bedoel ik niet naar de erfelijkheid van die gevoeligheid, nou ja eigenlijk wel. Ik doel meer op wat heeft die familie in al zijn bestaande jaren al meegemaakt, wat is zijn opvoeding geweest, is er veel of weinig druk ervaren en wat waren de leefomstandigheden van deze familie door de jaren heen. Ik zie “verslaving” namelijk als een gevolg van. Het gevolg van niet verwerkte emoties, de manier van opvoeding en de lasten die in het DNA verwikkeld zijn. Het is niet de gevoeligheid die erfelijk is, het zijn de problemen die een persoon bij zich draagt die erfelijk zijn. Noem het ook karma. De gevoeligheid die gecreëerd wordt, is eigenlijk een soort van afweersysteem tegen al die ellende die zo iemand met zich meedraagt. Het brein zoekt een manier om daar mee te dealen. Het wordt een overlevingsstrategie.
Labels
Nu we het hier over gehad hebben, wil ik het nu hebben over het label “je bent verslaafd”.
Ik begrijp uiteraard dat het beestje een naam moet krijgen en een label kan ook een zeer positief effect hebben. Om even in de spreekwoorden te blijven zou je hiermee de koe bij de horens te kunnen pakken. En eerlijk is eerlijk, de mens zoekt graag aansluiting, dit geeft ons een veilig gevoel, dat we ergens bij horen en dus bestaan. In het positieve effect zorgt dit ervoor dat we hulp zoeken en we aansluiting zoeken bij andere mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, denk bijvoorbeeld aan de AA voor alcoholisten.
Het negatieve effect van labelen is echter veel groter en vanuit mijn optiek ook veelal verkeerd. Want naast het positieve effect van hulp zoeken hebben ook deze mensen te maken met het negatieve effect van labelen, vooroordelen en oordelen. Veel mensen die dit zullen lezen, zullen misschien zeggen dat doe ik niet, ik ben zo niet. Ik kan je zeggen we oordelen allemaal. Het gaat me hier om de frustratie, de pijn en het verdriet wat vooroordelen veroorzaakt bij mensen met een label. Want naast het feit dat ze over zichzelf al een vooroordeel hebben omdat ze nu met dit label opgescheept zitten. Krijgen ze ook te maken met de buitenwereld die maar al te graag hun mening en vooroordeel klaar heeft staan.
De cyclus
De persoon die drugs “misbruikt” heeft, het label “verslaafd” heeft gekregen krijgt te kampen met een enorme deuk in zijn eigenwaarde. Er ontstaat schaamte, pijn, spijt en veel verdriet. Nu moet deze persoon nog naar buiten, het gaan delen met zijn naasten en met zijn omgeving. Er komt nog meer schaamte, pijn, spijt en veel verdriet bij, laten we dit even met een rugzak met zware keien vergelijken. Die persoon begint dus al aardig krom te lopen van de pijn aan zijn rug door de zwaarte van die keien. Zijn leven vertraagd en komt niet overal meer binnen omdat het niet meer past, figuurlijk gezien he.
Wat gebeurt er in zijn omgeving, iedereen ziet dat die persoon kromloopt en begint daar over te oordelen en vooroordelen. Wat er figuurlijk gezien gebeurt, al die mensen die er wat van vinden geven die persoon nog een extra kei voor in zijn rugzak. De pijn die zo een persoon met zich moet dragen naast zijn eigen pijn wordt te zwaar en bezwijkt bijna. Nu komt het in standhouden van en het gevolg om de hoek kijken. Veel mensen noemen het gebruiken de oorzaak, maar eigenlijk zijn zij juist ook onderdeel van het gevolg van het gebruik. Zij hebben hun keien aan die persoon gegeven en die persoon zoekt een manier om te overleven en zet zijn overlevingsstrategie weer in werking. De negatieve cyclus ook wel genoemd.
Wat kan een label allemaal veroorzaken?
- Een lage eigenwaarde en/of laag zelfbeeld
- Wie ben ik? Is verloren gegaan
- Verwarring
- Negatieve meningen van zichzelf en anderen
- Kans toekomst wordt verzwaart
- Onbegrip
- Oordelen
- Voordelen
- Pijn
- Verdriet
- Schaamte
- Spijt
- Zelfdoding gedachte nemen toe
- De extra pijn door alles wat hierboven genoemd staat
Als we dit lijstje zo even bekijken, is dit best wel heftig om te lezen vind je niet. En hoop ik dat je snapt dat ik het absoluut niet met het woord “verslaafd” of de term gevoeligheid eens ben.
Wanneer je in behandeling komt word je eerst van je “verslaving” afgeholpen en dan gaan ze zoeken naar de kern. Vanuit mijn optiek gaat het bij de volgende twee punten al mis. Iemand wordt gelabeld met “verslaafd zijn”, krijgt daardoor te maken met alles wat ik hierboven net genoemd hebt. Die persoon krijgt het niet makkelijker, nee het wordt die persoon nog even moeilijker gemaakt. Punt 2 is dat er tijdens zo behandeling vaak gekeken wordt naar wat er misgaat in het gedrag van zo iemand. Daar wordt die persoon natuurlijk niet nog gelukkiger van. Natuurlijk snap ik dat mensen eerst voor rede vatbaar moeten zijn, maar men start pas echt met het behandeltraject als hij of zij nuchter is. Dus waarom maken we het die persoon dan gelijk nog even lastiger. Hij maakt al een sprong van blijheid en wat krijgt hij terug, een keiharde klap in zijn gezicht. Niet alleen van zichzelf, door na te gaan wat er allemaal mis aan zijn gedrag maar ook van elke persoon die die tegenkomt op straat.
Wat zou er moeten veranderen?
Dat drugs “misbruik” geen verslaving is, het is een manier om te overleven met alles wat die persoon heeft gemaakt of met wat er in zijn DNA verwikkeld is. Mensen moeten stoppen met vooroordelen en oordelen. Want iedereen kan wel roepen dat drugs zo een groot probleem is in onze wereld, maar zolang zij blijven oordelen en vooroordelen leveren zij net zo goed hun bijdrage in het in standhouden van.
Als we misschien de volgende vragen toepassen, voordat vooroordelen en onbegrip ontstaat, leidt dit naar een hele andere manier van kijken naar de situatie waarin mensen zich verkeren.
Reactie plaatsen
Reacties